Przedmiotem artykułu jest analiza wielu działań podejmowanych w celu urzeczywistnienia traktatowych zapisów dotyczących inicjatywy obywatelskiej. Prezentacja ich wskazuje na przykładowe formy współdziałania obywateli w ponadnarodowej przestrzeni publicznej – ilustruje możliwość wpływania obywateli na treść przyjmowanych regulacji i na kształt polityk Unii Europejskiej. Temat ten jest często łączony z zagadnieniem niwelowania deficytu demokracji, rozumianego jako przepaść między obywatelami UE a samą Unią Europejską i jej instytucjami. Celem artykułu nie jest wyjaśnienie pełnego spektrum rozumienia pojęcia deficytu demokracji odnoszonego do Unii Europejskiej, a jedynie nakreślenie przykładów współkierowania przez obywateli procesem integracji europejskiej.
