Chociaż w Polsce od 2011 roku istnieje wyodrębniona decyzją władz państwowych nowa dyscyplina naukowa „nauki o bezpieczeństwie” trudno znaleźć poważne publikacje wskazujące na specyficzny, osobny od innych, przedmiot badania, a także właściwe tej dyscyplinie metody badawcze. Nie pretendując do zaradzenia tej sytuacji należy zauważyć, że w badaniach bezpieczeństwa najczęściej wykorzystywane są teorie funkcjonujące w naukach o polityce, a zwłaszcza w jednej z nich specjalności, czyli w nauce o stosunkach międzynarodowych. Dlatego w niniejszym artykule będę odwoływał się do paradygmatu realistycznego, który zapoczątkował i właściwie zdominował badania problematyki bezpieczeństwa.
Punktem wyjścia do badania bezpieczeństwa na gruncie nauk społecznych jest stwierdzenie, że bezpieczeństwo jest potrzebą, którą posiadają różne podmioty, uczestnicy życia społecznego w najszerszym rozumieniu, od jednostek poczynając, po wielkie grupy społeczne, włączając w to struktury organizacyjne (instytucje) reprezentujące pojedynczych ludzi i różne grupy społeczne (państwa, społeczeństwa, narody, system międzynarodowy). Bezpieczeństwo jest potrzebą egzystencjalną, czyli związaną z istnieniem danego podmiotu. Potrzeba ta ma charakter złożony i obejmuje zaspokojenie takich potrzeb szczegółowych, jak: trwanie (przetrwanie/samozachowanie), całość, tożsamość (identyczność), niezależność, spokój, posiadanie oraz pewność funkcjonowania i rozwoju.
