Transformacja systemowa w państwach Europy Środkowej i Wschodniej od początku wiązała się z radykalnymi zmianami w obszarze przywództwa politycznego. Można byłoby więc oczekiwać, że po dziesięciu latach przeobrażeń w strukturach władzy tych państw ukształtuja się wyraziste modele przywództwa politycznego, stanowiące swoistą syntezę tego, co demokracja wniosła do życia ludzi i co stanowi o specyfice danego państwa. Bliższa analiza przywodztwa politycznego w tych państwach wskazuje jednak, że proces trwa i jest bardziej złożony, niż mogłoby się wydawać. Przy tym znacznie łatwiej jest wskazac na kierunek przeobrażeń przywództwa politycznego w państwach Europy Środkowej, niż w obszarze postradzieckim. Wyjątek stanowią państwa nadbałtyckie. W krajach tych ewolucja przywództwa politycznego wyraźnie odrożnia się od pozostałych państw postradzieckich i pod wieloma względami jest zbliżona do tej, ktora przebiega w Europie Środkowej.
Modele przywodztwa politycznego w państwach postradzieckich mimo wielu podobieństw, wyraźnie zachowują swoja specyfikę. Ich polaryzacja jest czytelna, zaś kierunek ewolucji, mimo istniejących zapisow konstytucyjnych i deklaracji politycznych – w świetle praktyki – okazuje się chimeryczny i trudno definiowalny. Zwłaszcza, że totalitarne dziedzictwo nie „przewodzenia” lecz „dowodzenia i zniewolenia” jeszcze mocno tkwi swoimi szponami w mentalności ludzi władzy i społeczeństw.
