Tomasz Tulejski, Debata Webster–Hayne. Początek sporu Północ–Południe o interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych w epoce antebellum, Studia Politologiczne vol. 49

Myśl polityczna i prawna południowych stanów USA funkcjonuje dziś na peryferiach dyskursy politycznego i naukowego. Z rzadka tylko odwołują się do niej w pewien sposób zwolennicy nullifikacji i przeciwnicy wszechwładnej de facto władzy Waszyngtonu. Powód zwycięstwa amerykańskiego nacjonalizmu i głoszonej przez niego wizji Unii jest oczywisty i potwierdza starą prawdę, że to zwycięzcy mają rację i to oni piszą historię, także dla zwyciężonych. Lecz o ile w świecie realnej polityki ostatecznym argumentem jest siła, to nie ona jest na szczęście weryfikatorem obiektywnej prawdy i racji. Stąd warto przyjrzeć się bliżej argumentacji polityków Południa w epoce antebellum oraz ich jankeskich relacja wobec stanów, które są jedynie częścią niepodzielnej całości, czy może suwerennymi podmiotami, wobec których rząd federalny ma tylko służebną rolę? W pierwszym półwieczu XIX wieku udało się bowiem południowym politykom wypracować teoretyczny model nullifikacji czyli veta stanowego i secesji oparty o stary republikanizm, konstytucjonalizm i amerykański wariant umowy społecznej. Nawiązując do rewolucyjnej (termin ten używany jest oczywiście w odniesieniu do rewolucji amerykańskiej) teorii Locke’a opisali Unię jako umowę podlegającą zerwaniu, jeśli zewnętrzne siły zagrażały prawom i suwerenności stanowej. Uznali bowiem, że jest to jedyny środek przeciwko centralizacji, rządom większości i imperializmowi Północy. Musieli się więc zetrzeć z mającymi tam bazę zwolennikami silnej władzy federalnej i nierozerwalności Unii. Jednym z najsłynniejszych epizodów tej polemiki, a właściwie trwającej 30 lat zimnej wojny Północy i Południa, jest debata, którą na forum Senatu toczyli dwaj wybitni politycy reprezentujący Północ i Południe: senatorowie Daniel Webster z Massachusetts – nacjonalista i rzecznik silnego rządu federalnego oraz Robert Y. Hayne z Karoliny Południowej – jeden z przywódców nullifikatorów, podobnie jak jego mentor Calhoun, nawrócony z nacjonalizmu na sekcjonalizm. Debata, która miała miejsce pomiędzy tymi dwoma wielkimi mówcami i mężami stanu była, jak określił ją Woodrow Wilson, formalnym otwarciem wielkiej polemiki pomiędzy Północą i Południem dotyczącej natury Konstytucji, która je połączyła. Po raz pierwszy bowiem na forum senatu stanęła kwestia praw stanowych i nullifikacji.
Celem artykułu jest prezentacja głównych osi sporu pomiędzy stanami północnymi i południowymi, który to podział pokrywał się w dużym stopniu z podziałem wewnątrz amerykańskiego społeczeństwa na zwolenników silnej władzy centralnej oraz obrońców praw stanowych.

Convert your PDF to digital flipbook ↗